W ramach wydarzeń towarzyszących wystawie Ojczyzna w sztuce zapraszamy do MOCAK-u na pokazy specjalne filmów Andrzeja Wajdy.

7 maja, poniedziałek, godz. 18 Człowiek z marmuru (1976)

8 maja, wtorek, godz. 18 Człowiek z żelaza (1981)

9 maja, środa, godz. 18 Wałęsa. Człowiek z nadziei (2013)

W czwartek 10 maja o godzinie 18 w ramach cyklu wykład A to Polska właśnie. Ojczyzna w twórczości Andrzeja Wajdy wygłosi prof. Tadeusz Lubelski.

Wstęp wolny. Liczba miejsc ograniczona.

Filmy w języku polskim bez napisów anglojęzycznych.

POETA
Po całym świecie
możesz szukać Polski, panno młoda,

i nigdzie jej nie najdziecie.

PANNA MŁODA
To może i szukać szkoda.

POETA
A jest jedna mała klatka –
o, niech tak Jagusia przymknie
rękę pod pierś.

PANNA MŁODA
To zakładka
gorseta, zeszyta trochę przyciaśnie.

POETA
– – – A tam puka?

PANNA MŁODA
I cóz za tako nauka?
Serce – ! – ?

POETA
A to Polska właśnie.

Stanisław Wyspiański, Wesele

W filmowej adaptacji Wesela Stanisława Wyspiańskiego „[…] pytanie: »I cóz za tako nauka? Serce – ! – ?« brzmi naiwnym głosem Ewy Ziętek, a odpowiedź Poety: »A to Polska właśnie« ma gorzko elegancki ton Andrzeja Łapickiego. I nie wynika to wyłącznie z niepowtarzalnych ról aktorów – w historii inscenizacji dramatu Wyspiańskiego wiele było przecież pamiętnych kreacji, niejedna też pojawi się zapewne w przyszłości. To siła wizji artystycznej reżysera sprawiła, że filmowe Wesele wyparło ze wspólnej pamięci wszystkie inne. A przecież nie tylko ekranizacji Wesela dotyczy ta stała obecność w zbiorowej wyobraźni Polaków obrazów stworzonych przez Andrzeja Wajdę. Od polskiego udziału w wojennych kampaniach armii napoleońskiej, przez tragedię powstania warszawskiego, aż po sierpniowy strajk stoczniowców z roku 1980 – istotne wątki narodowej historii minionych dwustu lat przyjęły kształt wyobrażeń powołanych do życia w jego filmach. Wyobrażenia te nigdy nie udawały obiektywnych, ale były cząstką indywidualnej wizji artystycznej, do której słowa Wyspiańskiego »A to Polska właśnie« przystają idealnie”^[1].

Twórczość – przede wszystkim kino, ale także malarstwo, teatr, prace telewizyjne, działalność w sferze prywatnej i publicznej – Andrzeja Wajdy ma wymowę uniwersalną i jest ceniona na całym świecie, ale jej związek z polskością jest szczególnie głęboki.

Wykład poprzedzą trzy projekcje, które obejmą zrekonstruowaną cyfrowo słynną „trylogię” Andrzeja Wajdy, czyli dzieła Człowiek z marmuru (1976) i Człowiek z żelaza (1981), a także Wałęsa. Człowiek z nadziei (2013).

Człowiek z marmuru (1976)

Rok 1976. Na korytarzu gmachu Telewizji Agnieszka – dyplomantka szkoły filmowej – przekonuje „ważnego” redaktora o potrzebie wyprodukowania filmu o Mateuszu Birkucie, murarzu i przodowniku pracy, którego błyskotliwa kariera skończyła się nagle i niespodziewanie około roku 1952. Po pertraktacjach dziewczyna dostaje wreszcie taśmę i niezbędny sprzęt. Rozpoczyna prywatne „śledztwo”, mające ustalić przyczyny sukcesu i upadku Birkuta. Jednocześnie, poznając jego dramatyczne życie, Agnieszka odkrywa i demaskuje gorzką prawdę o stalinowskich latach 50. w Polsce^[2].

Reżyseria: Andrzej Wajda

Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski

Zdjęcia: Edward Kłosiński
Scenografia: Allan Starski

Kostiumy: Lidia Rzeszewska, Wiesława Konopelska
Muzyka: Andrzej Korzyński
Montaż: Halina Prugar
Obsada: Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Tadeusz Łomnicki, Jacek Łomnicki, Michał Tarkowski
Czas trwania: 153 minuty
Produkcja: Zespół Filmowy X
Prawa autorskie: Studio Filmowe Zebra

Człowiek z żelaza (1981)

Rok 1980. W Stoczni Gdańskiej trwa strajk. Syn Mateusza Birkuta, Maciek Tomczyk, jest robotnikiem w Stoczni Gdańskiej oraz aktywnym działaczem komitetu strajkowego. Dziennikarz radiowy Winkel otrzymuje polecenie zrealizowania reportażu kompromitującego Tomczyka oraz komitet strajkowy^[3].

Reżyseria: Andrzej Wajda
Scenariusz: Aleksander Ścibor–Rylski
Zdjęcia: Edward Kłosiński
Scenografia: Allan Starski
Kostiumy: Wiesława Starska
Muzyka: Andrzej Korzyński
Montaż: Halina Prugar
Obsada: Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Marian Opania, Irena Byrska, Wiesława Kosmalska
Czas trwania: 147 minut
Produkcja: Zespół Filmowy X
Prawa autorskie: Studio Filmowe Zebra

Wałęsa. Człowiek z nadziei (2013)

Film o Lechu Wałęsie – mężu, ojcu, prostym robotniku, ale przede wszystkim o wielkim przywódcy. Opowieść o kontrowersyjnym człowieku, który wyzwolił ukryte w sercach milionów ludzi marzenie o wolności. Historia walki z komunizmem w Polsce i Europie to także historia jego rodziny, która miała wieść zwyczajne życie, a została wtłoczona w sam środek dziejowych wydarzeń^[4].

Reżyseria: Andrzej Wajda
Scenariusz: Janusz Głowacki
Zdjęcia: Paweł Edelman
Scenografia: Magdalena Dipont
Kostiumy: Magdalena Biedrzycka
Muzyka: Paweł Mykietyn
Montaż: Milenia Fiedler, Grażyna Gradoń
Obsada: Robert Więckiewicz, Agnieszka Grochowska, Maria Rosaria Omaggio, Iwona Bielska, Cezary Kosiński, Zbigniew Zamachowski, Mirosław Baka, Michał Czernecki
Czas trwania: 119 minut
Produkcja: Akson Studio

prof. dr hab. Tadeusz Lubelski – z wykształcenia polonista, krytyk i historyk filmu, tłumacz, pracownik Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w historii filmu polskiego oraz w historii kinematografii europejskich, ze szczególnym uwzględnieniem francuskiej.

---