Na taką książkę o rynku sztuki przyjdzie nam w Polsce jeszcze nieco poczekać. Jest aktualna, przenikliwa i nie pozostawia złudzeń. Pogranicze sztuki oraz ekonomii, na którym dochodzi do opisywanych w niej przemian, to specjalność autora Art of the Deal i na każdej stronie otrzymujemy tego potwierdzenie w postaci jego ogromnej erudycji, bogactwa zebranego materiału, a także zaangażowania.

W rezultacie rozprawę doktorską Noaha Horowitza (doktorat obroniony w słynnym Courtauld Institute of Art w Londynie) czyta się doskonale. Z drugiej strony stanowi ona spore wyzwanie.

Książka zaskakuje. Już sama jej trzyczęściowa konstrukcja (sztuka wideo, sztuka per formatywna, fundusze inwestycyjne) łączy zagadnienia, wydawałoby się, nieprzystające do siebie. Tymczasem wszystkie kolejne kwestie podejmowane przez autora są ściśle ze sobą powiązane. Na przykład proces tworzenia się współczesnego rynku sztuki obrazuje on poprzez wejście na ten rynek prac wideo o ograniczanej – poprzez limitowanie edycji – podaży.

Punktem wyjścia całego wywodu są dwa wydarzenia, które wstrząsnęły opinią publiczną w 2008 roku i które są zdaniem Horowitza emblematyczne dla obecnej global contemporary art economy. Są to: aukcja chińskiej sztuki współczesnej z kolekcji Stella oraz aukcja prac Damiena Hirsta, ktora odbyła się 15 września (w dzień ogłoszenia upadłości banku Lehman Brothers). Kontrowersje związane z tymi dwiema aukcjami przeprowadzonymi przez Sotheby’s dotyczą mechanizmów, za pomocą których generowana jest wartość ekonomiczna na dzisiejszym rynku sztuki. Te właśnie mechanizmy, jak również mająca z nimi związek popularność inwestowania w sztukę i jej kulminacja w postaci funduszy inwestycyjnych, stanowią temat książki Noaha Horowitza. Stwierdza on, że wszystkie najważniejsze czynniki określające wartość artefaktów są stale manipulowane przez jej „producentów” oraz pośredników sprzedaży, i te praktyki w swojej książce nie tylko ujawnia, ale również tłumaczy pod względem historycznym.

(…)

Całość tekstu dostępna w najnowszym MOCAK Forum.